Globalisering en ontwikkelingslanden 

Deze cursus zal uitgaan van inzichten en kennis die reeds opgedaan is met voorgaande cursussen (bijv. Stad & Land) m.b.t. diverse vormen van sociaal-ruimtelijke processen en ontwikkelingen. De aangeboden literatuur uit deze eerdere cursussen wordt dan ook als voorkennis voor deze cursus verwacht. Dit betreft in ieder geval de standaardwerken:

Knox & Marston: Human Geography. New Jersey: Prentice Hall

Pacione, M. (2005) Urban Geography: A global perspective. New York/London: Routledge

Na afloop van deze cursus zijn de studenten in staat:

• Het ontstaan van de ‘Derde Wereld’ als fenomeen en concept uit te leggen;
• Verschillen tussen de posities van het ‘globale Noorden’ en ‘globale Zuiden’ in globaliseringprocessen aan te geven;
• De diversiteit tussen, en binnen, ontwikkelingslanden, als gevolg van hun posities in globale processen, te benoemen;
• De complexiteit van de huidige ontwikkelingsproblematiek te verklaren aan de hand van empirische voorbeelden;
• Processen van globalisering te relateren aan processen van ontwikkeling en onderontwikkeling; en
• Een analytische, kritische bijdrage te kunnen leveren vanuit een sociaal-geografisch perspectief aan discussies over ontwikkelingssamenwerking.

Dit is een inleidende cursus met betrekking tot de problematiek van ontwikkelingslanden in het perspectief van processen van mondialisering. Dit is een eerste kennismaking en zodoende minder relevant voor ouderejaars. De stof wordt op verschillende wijzen behandeld. Naast de gebruikelijke hoorcolleges, zal de problematiek aan de hand van opdrachten behandeld worden. Behalve een algemene actieve houding die van studenten verwacht wordt gedurende deze cursus bieden de opdrachten ook directe mogelijkheden om via discussies (groepsgewijs, plenair) en presentaties bijdrage te leveren gedurende de colleges.

De cursus begint met een kort historisch overzicht van de relaties tussen ‘Noord’ en ‘Zuid’ door kolonisatie en dekolonisatie processen, welke tot concepten als ‘Derde Wereld’ hebben geleid. Hiermee kan de huidige positie van ontwikkelingslanden beter worden bevat en de globale processen die nu op deze landen van invloed zijn in een historisch-geografisch context worden geplaatst.

Na deze introductie zal er worden ingegaan op de globale processen en theoretische modellen die deze processen kunnen verklaren. Hiermee is het mogelijk om inzicht te krijgen in zeer diverse globale processen die van invloed zijn op de landen van het globale zuiden. Dit kan de toenemende macht van transnational companies (bijv. Nestlé of Shell) ten opzichte van nationale overheden betreffen, wat een wezenlijke en belangrijke verandering van machtsverhoudingen zou betekenen. Het kan ook gaan over de opstanding van anti-globaliserings-bewegingen. Dit zijn bewegingen die –enigszins paradoxaal- gebruik maken van globale communicatie en media om hun standpunten tegen globale machtsverhoudingen te ageren. Behalve de rol van dergelijke transnationale corporaties en bewegingen kijken we ook naar de invloed van bepaalde flows: van water, delfstoffen, handel, migranten, remittances, enz. Het fenomeen arbeidsmigratie zal ook worden gebruikt om huidige spanningen in de relatie tussen ‘Noord’ en ‘Zuid’ te typeren.

Behalve dat we veel aandacht besteden aan nieuwe, globale processen, die economisch, politiek of sociaal-cultureel van aard zijn en vooral invloed hebben op the meaning of spaces, behandelen we ook de rol die globaliseringprocessen spelen voor specifieke places. Daartoe analyseren wij case studies van een verscheiden aantal geografische locaties, zoals China, Zuid Afrika en Mexico, waarbij bepaalde thema’s aan bod komen. Dit zijn thema’s zoals: water, voedselzekerheid, migratie en livelihoods.

• Williams. G., Meth P., & Willis K. (2009) Geographies of developing areas, London and New York: Routledge